پشم طبیعی
پشم طبیعی چیست؟
پشم طبیعی یکی از الیاف باارزش و پرکاربرد است که از پوشش بدن حیواناتی نظیر گوسفند، بز و شتر به دست می‌آید. پس از فرآوری این الیاف، از آن‌ها به عنوان ماده اولیه در ساخت نمد و محصولات هنری نمدی بهره‌برداری می‌شود. همچنین این ماده در بسیاری از صنایع دیگر جایگاه ویژه‌ای دارد.
اگرچه پشم عمدتاً از پروتئینی به نام کراتین تشکیل شده و حدود 90 درصد ساختار آن را همین ماده تشکیل می‌دهد، اما عناصر دیگری مانند کربن، هیدروژن، اکسیژن، نیتروژن، آهن و گاه گوگرد نیز در آن وجود دارد. افزون بر این، ترکیباتی چون اسیدهای آمینه و چربی‌ها نیز بخشی از ساختار پشم هستند.
همان‌طور که در تصویر نیز پیداست، سطح الیاف پشم پوشیده از فلس‌هایی است که به آن خاصیت درهم‌تنیدگی می‌دهد. این ویژگی باعث می‌شود پشم هنگام نمدمالی به‌خوبی در هم قفل شود و نمدی یکدست تولید گردد.
### ویژگی‌های ساختاری و فیزیکی پشم
پشم از طریق فرآوری الیاف به‌دست‌آمده از بدن حیوانات تهیه می‌شود و سه خصوصیت بارز دارد:
- **انعطاف‌پذیری بالا**
- **مقاومت قابل توجه**
- **نرمی و خوش‌فرمی**
ظاهر پشم از ترکیبی از الیاف با قطرها و طول‌های مختلف شکل می‌گیرد و معمولاً بافتی لطیف و نرم دارد که استفاده از آن در پوشاک را بسیار مطلوب می‌سازد. توانایی جذب رطوبت نیز از ویژگی‌های مهم پشم است؛ به‌طوری‌که می‌تواند تا حدود یک‌سوم وزن خود را آب جذب کند. این خاصیت، همراه با توان حفظ گرما، آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای لباس‌های زمستانی و پاپوش‌های نمدی تبدیل می‌کند. حتی در حالت جذب رطوبت، پشم خشک به نظر می‌رسد و گرمای خود را حفظ می‌کند.
### ساختار سلولی پشم
الیاف پشمی دارای ساختاری پیچیده هستند و از سه لایه اصلی تشکیل می‌شوند:
- **مغزه (Medulla):** این لایه خارجی، حاوی الیاف لانگوسیت است که سختی و مقاومت پشم را تضمین می‌کنند.
- **قلب (Cortex):** لایه میانی پشم که با الیاف کرزی پر شده و باعث حجم و لطافت پشم می‌شود. این بخش نقش عایق حرارتی را نیز ایفا می‌کند.
- **پوسته (Cuticle):** بخش درونی پشم، متشکل از الیاف یونیکسیت است که با به‌هم‌پیوستگی ساختار، دوام پشم را افزایش می‌دهند.
درون این ساختار، سلول‌هایی به نام تریکوسیت نیز وجود دارند که از کراتین ساخته شده‌اند و به ساختار مستحکم و انعطاف‌پذیر الیاف کمک می‌کنند. این سلول‌ها دارای فضاهای خالی هستند که عملکردی مانند عایق حرارتی دارند و توان پشم را در حفظ گرما افزایش می‌دهند.
### انواع پشم طبیعی
پشم‌ها با توجه به ضخامت الیاف و ویژگی‌های ظاهری، به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:
- **پشم طبیعی خودرنگ:** رنگ طبیعی مانند مشکی، قهوه‌ای و خاکستری
- **پشم طبیعی سفید:** آماده برای رنگ‌آمیزی در کارگاه‌های رنگرزی
- **پشم بسیار نازک:** با قطری کمتر از 18.5 میکرون
- **پشم نازک:** با قطر 18.6 تا 20 میکرون
- **پشم متوسط:** با قطری بین 20.1 تا 23 میکرون
- **پشم خشک:** قطر بین 23.1 تا 25 میکرون
- **پشم خشن:** قطر الیاف بین 25.1 تا 30 میکرون
- **پشم بسیار خشن:** الیاف با قطر بالای 30 میکرون
هرچه ضخامت الیاف کمتر باشد، کیفیت و قیمت آن بیشتر است.
---
#### در صنعت پوشاک و مد
پشم طبیعی به دلیل لطافت، انعطاف‌پذیری، قدرت جذب رطوبت و خاصیت عایق حرارتی‌اش، ماده‌ای محبوب در طراحی و تولید پوشاک زمستانی، پاپوش‌های نمدی و محصولات نمدی دیگر است.
#### در دکوراسیون داخلی
پشم در دکوراسیون منزل نیز کاربرد دارد؛ از فرش‌های پشمی و کوسن‌ها گرفته تا تزئینات نمدی. ظاهر شیک و مقاومت بالا در برابر ساییدگی، باعث می‌شود این محصولات جلوه‌ای خاص به فضای داخلی ببخشند.
### پشم، گزینه‌ای پایدار برای محیط زیست
از آنجا که پشم طبیعی و نمد حاصل از آن تجدیدپذیر و زیست‌پذیر هستند، در مقایسه با مواد مصنوعی، آسیب کمتری به محیط زیست وارد می‌کنند. استفاده از این الیاف در محصولات دستی و هنری همچنین به حفظ منابع طبیعی و تنوع زیستی کمک می‌کند.